پژوهش‌ها با توجه به هدفشان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. شناخت این دسته‌ها به درک بهتر نوع پژوهش و کاربردهای آن کمک می‌کند. در ادامه، هر نوع پژوهش را با مثال و کاربردهای آن بررسی می‌کنیم.

1. پژوهش کاربردی

• تعریف: پژوهش کاربردی به دنبال حل مشکلات و مسائل عملی در جامعه است. هدف اصلی این پژوهش، بهبود وضعیت موجود و به‌کارگیری یافته‌ها در دنیای واقعی است. این نوع پژوهش ارتباط مستقیمی با مسائل و نیازهای روزمره دارد. این پژوهش غالباً با استفاده از روش‌های آماری و داده‌های میدانی انجام می‌گردد.
  

• مثال: پژوهشی برای یافتن راهکارهایی برای کاهش ترافیک در یک شهر خاص. یا بهبود روش‌های آموزش زبان انگلیسی در مدارس.

کاربردها

• • بهبود عملکرد سیستم‌ها: بهینه سازی فرایندهای تولید، بهبود خدمات درمانی، ارتقاء سیستم‌های آموزشی.

  • حل مشکلات اجتماعی: کاهش بیکاری، بهبود سلامت جامعه، مقابله با فقر.

  • توسعه محصولات و خدمات: طراحی محصولات جدید، بهبود خدمات موجود، ایجاد روش‌های نوین.

  • بهبود کیفیت زندگی: ارتقاء رفاه اجتماعی، افزایش دسترسی به امکانات، بهبود شرایط محیط زیستی.

2. پژوهش توسعه‌ای

• تعریف: پژوهش توسعه‌ای، بر اساس یافته‌های پژوهش‌های بنیادی یا نظری، به دنبال خلق و بهبود محصولات، خدمات، روش‌ها و تکنولوژی‌های جدید است. هدف آن، ایجاد نوآوری و پیشرفت در یک حوزه خاص است.

• مثال: توسعه یک روش جدید برای تولید انرژی پاک با استفاده از انرژی خورشیدی. طراحی یک نرم‌افزار جدید برای مدیریت پروژه‌ها.

کاربردها

• • ایجاد تکنولوژی‌های نو: توسعه مواد جدید، طراحی ماشین‌آلات جدید، ایجاد روش‌های جدید تولید.

  • بهبود محصولات و خدمات: ارتقاء کیفیت محصولات، افزایش کارایی خدمات، توسعه قابلیت‌های جدید.

  • توسعه روش‌های نوآورانه: بهبود روش‌های آموزشی، ایجاد الگوهای جدید مدیریت، توسعه روش‌های درمانی.

3. پژوهش بنیادی

• تعریف: پژوهش بنیادی به دنبال افزایش دانش و درک ما از جهان است. هدف اصلی آن، کشف قوانین و اصول اساسی طبیعت، جامعه و رفتار انسان است. این نوع پژوهش، پایه و اساس پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای را فراهم می‌کند.

• مثال: پژوهشی در مورد رفتار ذرات بنیادی، بررسی تکامل گونه‌ها، مطالعه تأثیر استرس بر مغز انسان.

• روش گراندد تئوری (تئوری داده‌بنیاد) مهم‌ترین روش در پژوهش بنیادی است.

کاربردها

• • توسعه دانش علمی: افزایش فهم ما از جهان پیرامون، کشف قوانین و اصول بنیادین.

  • پایه و اساس پژوهش‌های دیگر: ارائه شالوده نظری برای پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای.

  • راهگشایی برای حل مسائل پیچیده: ایجاد بینش‌های جدید برای حل چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و علمی.

4. پژوهش نظری

• تعریف: پژوهش نظری، با بررسی و توسعه نظریه‌ها و مفاهیم موجود، به دنبال فهم بهتر و ساختارمندتر از یک حوزه خاص است. هدف آن، توسعه و بهبود نظریه‌های موجود یا خلق نظریه‌های جدید است.

• مثال: بررسی و نقد نظریه‌های مدیریت، توسعه و اصلاح یک چارچوب نظری برای رفتار مصرف‌کننده.

کاربردها

• • توسعه و بهبود نظریه‌ها: توسعه نظریه‌های موجود، نقد و ارزیابی نظریه‌ها، ارائه نظریه‌های جدید.

  • ایجاد چارچوب‌های فکری: ایجاد چارچوب‌های نظری برای درک بهتر موضوعات مختلف.

  • توسعه دانش علمی: افزایش دانش و درک ما از روابط بین پدیده‌ها و مفاهیم.

جهت آشنایی با نرم‌افزاهای آماری در پژوهش به مقاله «معرفی نرم‌افزارهای آماری و کاربردهای آن» مراجعه نمایید.